Türkiyede Darbeler II : 12 Mart Muhtırası

Aslında 27 Mayıs sonrası dönem askerin hep etkisinde olmuştur. Arada darbe sonrası bir demokrasi boşluğu kesintilidir. 71 darbesi parlamentoyu lağvetmemiş, partiler üstü geçici hükümet kurmuştur. kışladan çıkan asker 27 mayıs sonrası meclis açıldıktan sonra meclis oturumunu izler haldedir. Konumu çok güçlüdür. Talat Aydemir’in 2 darbe girişimi ve ardından idamı hala yankı uyandırmaktadır. Süleyman Demirel çoğunlukla iktidara gelip asker tarafından düşürülmüştür. Adalet partisi demokrat partinin mirasçısıydı.

Anayasa nın özgürlükçü olması bürokrasi aksine sokakta büyük bir hareket yarattı. Radikal Sol hareketler bir anda yayıldı. Bunun karşısında radikal sağ hareketler belirdi. Ülkede bir kargaşa hâkimdi.

Halk sürekli talep ediyordu ancak devletin onlara vadedebileceği de belliydi. Darbeyi yapan komutan Memduh Tağmaç “sosyal uyanış gelişmeyi aştı” diyerek durumu özetlemiştir. Yükselen bir üniversite hareketi vardı. Mülkiye, ODTU, İstanbul Üniversitesi döneminin büyük aktörleriydi. Anayasanın kaos dönemindeki özgürlükçü yapısı devletin elini kolunu bağlıyordu.

Mülkiye hocalarından Doğan Avcıoğlu’nun Türkiye’nin düzeni adlı kitabı herkesin elindeydi. Bu kitap çok büyük bir etki yaratmıştı. 9 mart 71 darbe girişimi iddialarının temel aktörü bu kitaptır. Bu iddiaya göre Türkiye’de BASSçı bir yönetim kurulacaktı.  

Sokağı dizginleyemeyen hükümet 12 Martta muhtırayı aldı. Tüm gruplar sevinçle karşıladı TİP dâhil. İstifa eden Nihat Erim hükümeti kuruldu. Bu hükümetten beklentilerin aksine Balyoz harekâtı başladı. Sola büyük bir darbe indi. Deniz Gezmişler idam edildi.

Anayasada büyük revizyon yapıldı. Anayasanın özgürlükçü ruhu aşındı. TRT ve Üniversite özerkliği kalktı. DGM kuruldu. Yürütme güçlendirildi. Darbe sonrası Ecevit İnönü’yü devirdi ve CHP genel başkanı oldu.

Artık askerlerin cumhurbaşkanı olması gelenek halini alınca genelkurmay başkanı Faruk Gürler istifa etti. Cumhurbaşkanlığına aday oldu. Ama anlaşan Ecevit ve Demirel dik bir duruşla bunu engelledi. Faruk gürlerden kıdemli Muhsin batur hava kuvvetleri komutanıydı. Genelkurmay başkanı olmak istedi ancak geleneklere aykırı olduğu için reddedildi. Çankaya köşkü üstünden alçak uçuşlar anılardadır. Muhsin batur büyük edebiyatçı Enis Batur’un babasıdır.